Het WASA-project is de afgelopen twee jaar uitgerold bij drie zorglocaties van de Zorgcirkel. Het doel: een positief leer-werkklimaat op gang brengen waarin medewerkers een open en onderzoekende houding aannemen. Op de werkvloer heeft dit al geleid tot positieve ervaringen. Medewerkers brengen nu makkelijker nieuwe ideeën op tafel en krijgen te horen: ‘Topidee, dat gaan we doen.’
“WASA associeer ik met knapperig, nieuw en fris. Dat is ook van toepassing op ons leerwerk-project", zegt Ingrid Bakker, de leercoach die dit concept, samen met haar collega Enide Volger, in de praktijk bracht bij VVT-organisatie de Zorgcirkel. De volledige projectnaam van WASA is Waarderend samen werken en waarderend samen leren. “Maar als je dat continu moet roepen, klinkt dat niet goed. We wilden daarom een spannendere naam die een eigen leven kon gaan leiden.”
Andere bril opzetten
En zo geschiedde. WASA belandde vanaf begin 2020 op drie locaties van de Zorgcirkel. Het ultieme doel: een onderzoekend en positief leer-werkklimaat creëren dat fijn aanvoelt voor de huidige medewerkers en ervoor zorgt dat nieuwe zorgmedewerkers soepel instromen. WASA moet hen bovendien verleiden om zich voor lange tijd te verbinden aan de zorg.
“De kerngedachte is dat we focussen op wat al sterk is en ons niet primair richten op de problemen”, zegt Ingrid, die een vergelijking maakt met het klassieke onderwijssysteem. “De focus ligt daar te vaak op wat er niet goed gaat. Kijk, als een student allemaal prachtige cijfers heeft maar een 5 voor Frans dan zijn we geneigd om daar de nadruk op te leggen.
Met WASA zetten we een andere bril op: ‘Wat bijzonder dat je allemaal goede cijfers hebt gehaald! Hoe is jou dat gelukt? Wat maakt jou zo sterk?’ We kijken dus eerst naar de sterke punten en halen daar successleutels uit. Zonder dat we problemen overigens verwaarlozen.”
_w646_h662_1.png)
Inzoomen op kwaliteiten
Ingrid ziet dat studenten bij VVT-organisaties vaak - ten onrechte - worden benaderd als een onbeschreven blad. “De gedachte is: Je weet nog niks van de zorg dus we gaan je nu volstoppen met zorgkennis en vaardigheden. Vanuit WASA hanteren we liever een andere benadering, want iedereen heeft een rugzakje met ervaringen uit het verleden. Studenten zijn soms al een paar jaar mantelzorger of hebben via hun horeca-ervaring al geleerd hoe ze met mensen om moeten gaan. We zoomen in op die kwaliteiten en bouwen daarop door.”
Lesje vragen stellen
Binnen het WASA-traject krijgen medewerkers, werkbegeleiders en praktijkopleiders via team-sessies ‘les’ in het WASA-gedachtegoed. In deze sessies leert Ingrid hen om meer vragen te stellen dan ze gewend zijn. “Vanzelfsprekendheden en overtuigingen liggen op de loer zoals: ‘We doen het hier toch altijd zo?’ We willen echter lerende organisaties zijn en dat vraagt dat je nieuwsgierig bent naar andere meningen en inzichten. Nieuwe ideeën moeten niet direct worden weggewuifd.”
Het uitstellen van een oordeel, is een van de grote uitdagingen. Ingrid: “Zorgmedewerkers zijn vanuit hun vak gewend om snel te oordelen over een situatie en snel te handelen. Voor samenwerking is het echter belangrijk dat je in staat bent om jouw oordeel uit te stellen en eerst verder te onderzoeken. Daarmee maak je ruimte voor andere meningen en perspectieven.”
De lijn doorzetten
Het WASA-traject heeft sinds 2020 tientallen medewerkers gecoacht om een positieve en onderzoekende houding aan te nemen. Het traject is nog niet afgerond en moet verder verankerd worden. Ingrid hoopt dat de WASA-lijn wordt doorgetrokken. ”Het lijkt misschien eenvoudig, maar deze houding vergt vaardigheden waarmee je moet oefenen. De uitdaging zit echt in het stapje voor stapje aanleren van ander gedrag. De bedoeling is dat zittende medewerkers de WASA-manier omarmen en doorgeven.”
Diana Luitjes, praktijkopleider bij de Zorgcirkel, deed mee aan de WASA-sessie en herkent nu de valkuilen. “Er worden vaak vooral bepaalde verwachtingen uitgesproken naar medewerkers. Door WASA merken we dat luisteren en doorvragen veel meer resultaat opleveren. Iedere medewerker heeft zijn eigen rugzak met levenservaring en daar proberen we gebruik van te maken. We zijn nu bezig met individuele gesprekken met alle medewerkers en dan draait alles om vragen stellen, een stukje aandacht geven en het oordeel uitstellen of helemaal niet vellen. We spreken ook onze waardering uit en geven medewerkers de mogelijkheid om te vertellen waar ze trots op zijn. Daar wordt heel positief op gereageerd.”
Ideeën bespreken
De onderzoekende houding komt ook fysiek terug op de werkvloer. “Op ons kantoor hebben we een bord gehangen waar we een uitdagende vraag opschrijven zoals: ‘Stel dat je het hier voor het zeggen hebt: wat zou je willen veranderen?’" Medewerkers zijn vrij om daarop te reageren. Ze kunnen hun ideeën op een geel blaadje schrijven en op het bord plakken. "Dat brengt inspirerende gesprekken op gang", zegt Diana.
”We merken dat medewerkers vaak heel goede ideeën hebben, maar die niet snel bespreekbaar maken”, zegt haar collega Mariëlle Middelburg, zorgcoördinator bij de Zorgcirkel. Mariëlle deed ook mee aan de WASA-teamsessies en ziet de voordelen ervan in de praktijk. “Een medewerker kwam met het idee om bij onze verpleeginstelling de lunch anders te verzorgen. Ze zei: ‘Hoe simpel is het om tijdens de lunch de tafel leuk te dekken en mensen zelf hun broodjes te laten smeren?’ Dat is herkenbaar voor cliënten en het zorgt voor meer saamhorigheid dan wanneer ze zomaar een broodje van ons voorgezet krijgen.' Daarop hebben wij gezegd: ‘Topidee, dat gaan we doen’.”
